Jeden z najsławniejszych herosów greckich. Czczono go głównie w Attyce i traktowano jako odpowiednik doryckiego Heraklesa. Był synem króla Aten Ajgeusa i Aitry, córki króla Trojdzeny, Pitteusa. Istniała też tradycja, iż rzeczywistym ojcem T. był – Posejdon. Dzieciństwo i młodość spędził T. wraz z matką w Trojdzenie, na dworze Pitteusa. W 16 roku życia wyruszył do Aten. Po drodze zabił niebezpiecznych rozbójników: Perifetesa, Sinisa, Skirona i Prokrusta. W Atenach Ajgeus rozpoznał swego syna i ogłosił następcą tronu. W tym czasie Ateńczycy mieli wysłać na Kretę narzucony im przez Minosa haracz, 7 chłopców i 7 dziewcząt dla Minotaura. T. popłynął z nimi i dzięki pomocy córki Minosa, Ariadny, zabił Minotaura i wydostał się z Labiryntu. T. objął tron po ojcu i dokonał zjednoczenia całej Attyki pod przewodnictwem Aten. Przyłączył też Megarę, ustanowił święto panatenajskie, wzniósł najważniejsze budynki publiczne oraz stworzył podstawy ustroju demokratycznego. Prowadził wojny z Amazonkami, z których jedną (Antiope) poślubił. Owocem tego związku był syn Hippolit. T. brał udział w wyprawie -+ Argonautów, w polowaniu na dzika kalidoń- skiego, ze swym przyjacielem herosem lapickim Pejritoosem porwali Helenę, a następnie zeszli do Hadesu, aby porwać Persefonę ( Kora). Zginął na wyspie Skyros. Ateńczycy czcili Tezeusza jako herosa, który zjednoczył Attykę i zrzucił jarzmo kreteńskie. Po wojnach perskich na początku V w. p.n.e. sprowadzono z wyspy Skyros ogromny szkielet, który uznano za szczątki T. i pochowano w Atenach we wspaniałym grobowcu, Tezejonie. Grobowiec ten stał się miejscem azylu dla zbiegłych niewolników i biedoty prześladowanej przez bogaczy. T. miał też w Atenach swoją świątynię.